Zeri Islam

ÇËSHTJA E PARË



Çështja e invazionit ideologjik



A është çështja e invazionit iluzion apo e vërtetë?

Intelektualët tanë janë ndarë në dy grupe të kundërta, ngase kur bëhet fjalë për këtë çështje, një grup e mohon me pretekst se kështu mendojnë vetëm fanatikët të cilët refuzojnë qytetërimin e kohës moderne dhe injorojnë kryengritjen e bashkëpunimit dhe lidhjeve bashkëkohore të cilat vështirë mund të ndahen me kufij gjeografikë, po­litikë e nacionalë dhe t’u përballojnë ndikimeve të qyte­tërimit botëror me të gjitha format ideologjike, kulturore e artistike. Pra, sipas tyre nuk ekziston invazion e as invadues, por vetëm ideologji, kulturë e arte, të cilat përhapen ashtu siç përhapen valët e ngrohta apo të ftohta të ajrit pa kurrfarë rezistence nga ana jonë. Sipas tyre, mendimet dhe kulturat, ndërhyjnë njëra në tjetrën ashtu siç zhvillohet përzierja e ujërave në mes ve­te, pa kurrfarë dallimi mes ujërave ndërkombëtare, loka­le, natyrore apo artificiale. Këtë qëndrim e kanë ithtarët dhe nxënësit e këtij qyte­të­ri­mi, të cilët janë formuar me ideologjinë dhe kulturën e tij. Çdo popull që mendon kështu rreth këtij qytetërimi, i do­rëzohet, bëhet vetëm pranues i çdo gjëje që ia ofron dhe e konsideron si qytetërim aksiomatik që s’mund as të re­zis­tohet e as të përballohet.

Grupi i dytë mendon se invazioni është realitet objektiv dhe betejë e vazhdueshme që ka në vete ushtarë, armë, viktima, luftëra, trima e frikacakë. Sipas këtij grupi, ideo­logjitë, kulturat dhe qytetërimet kufizohen në vend e në hapësirë, gjegjësisht u ngjajnë ushtarëve që kufizohen me kufij lokalë e ndërkombëtarë pa kurrfarë kapërcimi, e në qoftë se i kapërcejnë kufijtë, konsiderohet armiqësi dhe invazion dhe në këtë rast rezistenca dhe përballimi janë të detyrueshme.

Mendimi ynë të cilin e zgjodhëm dhe saktësinë e të cilit mund ta argumentojmë me fakte është mesatar, gjegjë­sisht ashtu siç na mëson Islami.

Ne mohojmë që bota është vatan i një qytetërimi të vetëm. Këtë koncepcion e përkrah grupi i cili mohon in­vazionin ideologjik, dhe e pranon si iluzion e jo si realitet. Edhe në qoftë se paramendojmë qëllimin e mirë të tyre, përsëri vërejmë se ky qëndrim është në shërbim të plotë të qytetërimit perëndimor që dominon në botën tonë bashkëkohore, gjegjësisht i anulon apo i deformon ideo­lo­gjitë, qytetërimet dhe kulturat e popujve të tjerë të ndry­shëm, të cilët përjetuan invazionin e kolonializmit perën­dimor në kohën tonë moderne.

Ne mendojmë se kjo formë paraqet imitimin qytetërues, të cilit i paraprin imitimi ideologjik e kulturor. Në qoftë se e ndjekim këtë qëndrim ashtu siç ishte qëndrimi i um­me­tit në fillim të këtij shekulli, atëherë do të shndërrohemi në imitues të qytetërimit dhe ideologjisë së Perëndimit, do ta humbim identitetin tonë kulturor e qytetërues, do ta humbim pozitën tonë dhe në fund do të fundosemi në humnerën e qytetërimit perëndimor, edhe pse vetë Perën­dimi orvatet të shpëtojë prej saj.
Ne gjithashtu nuk pranojmë mendimin e grupit që para­mendon botën si grumbull të qytetërimeve të pavarura dhe si ishuj të ndarë që s’kanë aspak nevojë për njëri-tjetrin. Ky koncepcion injoron realitetin e nevojave të përbash­këta në mesin e gjinisë njerëzore. Përkundër këtij kon­cepsioni, Islami ka qëndrim tjetër, ngase në këtë mënyrë populli dënon veten me izolimin qytetërues që i ngjan procesit të vetëvrasjes qytetëruese, kulturore e ideo­lo­gjike.

Në qoftë se pranojmë një gjë të tillë, do të vërejmë se ky koncepcion injoron revolucionin e bashkëpunimit dhe lidhjeve, të cilit asnjë shtet s’mund t’i përballojë. Në qoftë se mbyllen dyert, depërton nëpër dritare, e në qoftë se mbyllen dritaret, depërton përmes eterit apo ajrit ose për­mes ndonjë forme tjetër.

Ne qëndrojmë në pozitën mesatare e të drejtë, pranojmë atë që është e përgjithshme dhe e përbashkët në ideolo­gjinë njerëzore dhe që përputhet me besimin e sheriatin. Vetëm në këtë mënyrë thërrasim popullin tonë që ta kër­kojë, ta përfitojë, të inspirohet e ta përvetësojë me qëllim që ta forcojë identitetin e vet, të lulëzojë e të përparojë, por duke i njohur edhe karakteristikat dhe veçoritë e qy­tetërimit tonë, burimet e ideologjisë sonë, kulturës sonë, artet tona e letërsitë tona.

Përveç kësaj, duhet të orvatemi që t’i caktojmë metodat dhe mënyrat që përputhen me metodologjinë tonë e jo me metodologjinë e të tjerëve.



ÇËSHTJA E DYTË
Kjo çështje i përkufizon periudhat e lidhjes sonë me men­dimin, kulturën dhe njohjen perëndimore që nga fillimi i kontaktit. Njëherësh, kjo çështje ka të bëjë me çështjen e parë, bile edhe më tepër e sqaron. Mund të konstatojmë se qëndrimi ynë ndaj mendimit dhe shkencës perëndimore që prej fillimit të kontaktit (ndosh­ta prej kohës së Selimit të Dytë ose më vonë) ka kaluar në tri faza:



Faza e parë
Këtë fazë mund ta quajmë si fazë të kontaktit dhe mah­nitjes së parë direkte. Në këtë fazë muslimanët përjetuan tronditje të rënda në sferën e ideologjisë dhe kulturës, e humbën besimin në ideologjinë islame dhe në kulturën e tyre të trashëguar dhe filluan të mendojnë se kultura dhe ideologjia islame nuk mund të ndërtojnë qytetërim e as të realizojnë progres dhe zhvillim. Kështu Islami filloi të akuzohet ndërsa muslimani pësoi disfatë në brendësinë shpirtërore dhe si alternativë filloi të pranojë pa kurrfarë rezerve ideologjinë, kulturën, shkencën, diturinë, artin dhe letërsinë e Perëndimit. Në këtë fazë filluan ekspeditat dhe shkuarjet e muslimanëve nëpër universitete e institu­te të ndryshme perëndimore duke kërkuar shkencën, ide­ologjinë dhe kulturën, edhe ate pa kurrfarë rezerve, zgjedhje apo qëndrimi kritik.

Institucionet shkencore filluan të ndërtohen në formën perëndimore, si p.sh. në filozofi, ideologji, kulturë, pozitë, metodologji, program etj. Në atë kohë ishte trimëri e ma­dhe në rast se ndonjë musliman drejt deklaronte se Islami nuk kundërshton as shkencën e as qytetërimin. Kështu, shumë bashkëkohas kanë vështrim kritik, e ndonjëherë edhe refuzues ndaj njerëzve që ishin si Muhammed Ab­duhu dhe Shejh Xhemaluddin Afgani. Vetëm ai që i shi­kon me sy objektiv rrethanat e të dyve, mund të kons­ta­tojë se mundësitë e asaj kohe ishin të tilla. Vetëm dijetarët e vërtetë muslimanë orvateshin në atë fazë të konfirmojnë në mënyra të ndryshme, me imanin e fshehur në zemra dhe me bindje të plotë në shpirt se Islami është adekuat për çdo kohë dhe çdo vend. Me këtë kozmopolitizëm ata bënin përpjekje që t’u ofronin muslimanëve një ekuilibër ose qëndrueshmëri përballë invazionit që ushtrohej.



Faza e dytë
Në këtë fazë shpirtrat filluan të stabilizohen dhe ta kapër­cejnë fazën e mahnitjes ngase filluan të marrin qëndrime kritike, të kontaktojnë me kategori të ndryshme perën­dimore dhe t’i ristudiojnë teoritë, shkollat dhe artikujt me kujdes të madh. Kështu u përhapën mendimet krahasu­ese dhe studimet rreth përputhjes së Islamit me kulturën perëndimore. Qëllimet e tyre ishin të ndryshme. Disa mendonin që nëpërmes këtij lloji të studimit do t’i nor­ma­lizonin lidhjet midis muslimanit e ideologjisë dhe kultu­rës së perëndimorëve, do t’i realizonin qëllimet perën­di­more dhe do ta shkatërronin edhe rezistencën e fundit që gjendej në intelektin dhe në zemrën e muslimanëve. Disa të tjerë kishin qëllime të pastra islame për t’i hapur drita­ret apo për të gjetur zbrazëtira në murin ideologjik e kul­turor të Perëndimit që i kishte rrethuar muslimanët, gje­gjësisht të rilindet Islami nga ato zbrazëtira të ngushta në mendjen dhe në zemrën e muslimanit.

Në këtë fazë filluam të lexojmë për demokracinë në Islam, socializmin në Islam, drejtësinë shoqërore në Islam, pa­qen në Islam, të drejtat e punëtorëve në Islam, të drejtat e gruas në Islam, të drejtat e njeriut në Islam dhe shumë gjëra tjera të cilat argumentojnë se e kemi kapërcyer fazën e mahnitjes dhe kemi hyrë në fazën e përballimit. Qëllimi i kësaj faze ishte që të argumentojmë se edhe ne posedojmë atë që e posedon Perëndimi, eventualisht edhe nëse ka diçka ku na tejshkon, vërejmë se edhe ne kemi diçka si ata.



Faza e tretë
Kjo është faza të cilën e përjetojmë tash ose e përjetojmë vetëm një pjesë të saj. Kjo fazë quhet “faza e zgjimit is­lam”,“faza e vetëdijes” ose “faza e zbulimit të identitetit”.

Në këtë fazë filluam t’i sqarojmë karakteristikat dhe ve­çoritë e Islamit, dhe të konfirmojmë superioritetin e tij në sferën e ideologjisë, kulturës, besimit, sistemit, mënyrës së jetesës, moralit dhe vlerave. Përveç kësaj, në këtë fazë fi­lluam t’i zbulojmë zbrazëtirat e mëdha të kulturës dhe ideologjisë së Perëndimit. Në këtë fazë zbuluam se ishim të mashtruar dhe se jeto­nim në gjendjen e invazionit kulturor-ideologjik dhe mos­ekzistimit të ekuilibrit. Zbuluam se gjendja ishte e njëjtë edhe në sferën politike e ekonomike.

Shumica prej nesh filluan të kuptojnë se mënyrat e të menduarit perëndimor, teoritë perëndimore, metodat dhe kultura perëndimore, me të gjitha shkollat përkatëse, nuk përputhen me progresin, qytetërimin dhe formimin e ci­vilizimit tonë të përbashkët. Në këtë fazë filloi të përhapet termi “zgjimi islam”, u shtruan shumë çështje të ndërlikuara dhe u gjendën men­dimtarët muslimanë para një përvoje dhe rezistence të vështirë. Muslimanët kishin dy alternativa: ose të argu­mentonin autenticitetin islam, përshtatshmërinë e tij për çdo kohë e për çdo vend, dhe se ka aftësi për të vazhduar jetën islame, të ndërtojë qytetërim, të formojë progres, të formojë shtet dhe të ofrojë alternativa, ose të tërhiqen nga mejdani e t’ia lëshojnë tjetërkujt misionin. Këto tri faza, që kanë të bëjnë me kontaktin me ideo­lo­gjinë dhe qytetërimin perëndimor, mund t’i paraqesim si­pas skemës vijuese:

xxx