Zeri Islam

Brenda kësaj retorike gjithnjë e më shpesh përmendet çështja e sufizmit, i cili akuzohet për pranimin dhe përhapjen e doktrinave shi’ite në mesin e muslimanëve sunitë. Në disa tekste sufizmi dhe shi’izmi në tërësi barazohen dhe shpesh mund të hasim në frazat: mësimi, besimi "shi’ito-sunit" e të ngjashme. Kjo tregon mungesë informimi të atyre që përdorin fraza të tilla, por në disa raste edhe qëllimkeqësi.

Ndërkaq, duhet pranuar se kësaj i kanë kontribuar edhe qarqet e caktuara sufiste të cilat qartë i udhëheqin njerëzit jokompetentë. 

Në historinë islame mund të gjejmë shumë shembuj të devijimit të disa degëve sufiste dhe pranimit të tyre, në tërësi ose pjesërisht, të mësimeve heretike dhe largimit nga tesavufi burimor të bazuar në besimin dhe praktikën e gjeneratave të para të Islamit.

Është e dukshme se në vitet e pasluftës në vendin tonë sufizmi ka fituar në popullaritet e që, si duket, ka tërhequr disa njerëz që përmes tasavufit t’i sigurojnë vetes tituj të caktuar dhe status shoqëror dhe famë.

Për shkak të njohurive të pamjaftueshme të mësimeve dhe rregullave islame dhe dëshirës që njerëzve t’ua manifestojnë se kanë njëfarë dije të "thellë" ose "të madhe", përkatësisht kanë njohuri që nuk kanë "hoxhët", në tasavuf  kanë futur gjithçfarë risish dhe mësimesh, që dallojnë nga bindjet e ehli-sunetit të cilat i pasojnë muslimanët në vendin tonë.

Shpesh nga njerëzit e këtyre qarqeve mund të dëgjohen nënçmime dhe fyerje  e ashabit të Mu'aviut r.a​​, besimit në dymbëdhjetë imamë dhe të a.q. imamit të fshehur, transmetimet që nuk mund të gjenden në asnjë përmbledhje të njohur dhe besnike të hadithve. Me qëllim të eliminimit të paqartësive rreth kësaj teme dhe mbrojtjes së tesavufit  nga akuzat të cilat i drejtohen për përhapjen e shi’izmit, do të përmendim disa fjalë të dijetarëve të njohur dhe autoriteteve sufiste. 

Sufitë ndjekin mësimet e Ehli-sunetit dhe xhema’atit

Shumica e definicioneve të tesavufit, ndërsa janë rreth dy mijë, e definojnë  tesavufin si shkencë për edukimin e shpirtit, përkatësisht për mënyrën e arritjes së nivelit të ihsanit që është përmendur në hadithin e njohur. Ajo çfarë sufistët i ka ndarë nga muslimanët të tjerë është tërheqja e tyre më intensive nga kënaqësitë e kësaj bote (zuhd), edukimi i shpirtit (terbijetun-nefs), dhe pastrimi i zemrës (tasfijetul-kalb), e jo drejtim i veçantë në besim.

Kështu, autori i njërës prej veprave më të hershme dhe më të famshme të tesavufit Imam El-Kushejriu (376-465 H.) në Letrën e tij thotë (Er-Risale El-Kushejrije):

"Dijeni, Allahu ju mëshiroftë, që mësuesit (shejhët) e këtij grupi (të sufijve)  i vendosën parimet e rrugës së tyre në baza të drejta të besimit (tevhid) dhe kështu e kanë ruajtur besimin e tyre nga risitë  (bidatet) dhe e ndoqën atë që morën nga brezat e parë (selefijtë) dhe pasuesit e Sunetit (ehli-sunetit) ...".

Ebu Mansur El-Bagdadiu (ndërroi jetë më 429 h.), një nga teologët dhe sufijë më të famshëm, në librin e tij "El-Ferku bejnel-firek" sufitë i radhitë në mesin e pjesëtarëve të sunetit, përkundër sekteve të ndryshme shi’ite, besimin e të cilave hollësisht e ka përpunuar në ketë libër. Madje edhe Ibn Tejmije, krahas kritikave të tij ndaj sufijve, në veprën e tij "El-Fetava" pranon që kolosët sufijë si Gjejlaniu, Rifa'iu, Xhunejdi dhe të tjerë, ishin pasues të besimit të vërtetë dhe asaj në atë që ishin gjeneratat e para të muslimanëve

Imamati

Çështja e imamatit është një nga çështjet më të rëndësishme brenda mësimeve shi’ite. Shkurtimisht thënë, shi’itët besojnë se imami (udhëheqësi) caktohet me tekst (nass), gjegjësisht caktohet me përzgjedhjen nga ana e Allahut, se është i pagabueshëm, dhe që i takon shkalla mbi nivelin e engjëjve dhe pejgamberëve.

Është e mjaftueshme të shikohen titujt e veprave, "El-Kafi", ose çfarë Homeini shkroi në librin e tij Pushteti Islam dhe të kuptojmë se çfarë gjëra të pabesueshme u atribuohen imamëve. Të kuptuarit e tillë të imamatit nuk është vetëm çështje e dallimeve politike, por ka konsekuenca të rrezikshme për vetë themelet e besimit dhe të mësimeve islame.

Në qoftë se pranojmë që Aliu, r.a. është i përcaktuar për halif ose imam nga ana e të Të Dërguarit, s.a.v.s., atëherë shtrohet pyetja përse ketë ashabët nuk e pranuan, krahas dashurisë së madhe dhe bindjes ndaj Pejgamberit, s.a.v.s.? Pse e zgjodhën Ebu Bekrin, Omerin dhe Othmanin? E nëse këtë i Dërguari, s.a.v.s, ka vendos, ashtu si pohojnë shi’itët, atëherë ata me vetëdije u treguan të shurdhër ndaj Pejgamberit s.a.v.s, udhëzimit - Zot ruajna - dhe atëherë shumica prej tyre, ashtu si pohojnë shi’itët, shkëputen nga besimi. Nëse është ashtu, atëherë parashtrohet pyetja e vërtetësisë e tërë asaj që na kanë përcjell, pra edhe vetë Kur'anit .

Dijetarët dhe kolosët sufistë në tërësi distancohen nga besimet e këtilla duke e vazhduar rrugën e as’habëve dhe gjeneratës së parë të muslimanëve të pasuesve të sunnetit. Kështu Imam Gazali, si një nga autoritet më të mëdhenj sunitë dhe sofistë në Ihja-në e tij, si një vepër e pashmangshme nga fusha e tesavufit, thotë: "Udhëheqësi legal (imami) pas të Dërguarit të Allahut, s.a.v.s., është Ebu Bekri, pastaj Omeri, pastaj Othmani e pastaj Aliu, Allahu qoftë i kënaqur me ta.

Nuk ka ekzistuar kurrfarë teksti (nass) nga I Dërguari, s.a.v.s., rreth imamëve, se po të ekzistonte, do të ishte me rëndësi të jetë i njohur dhe i sqaruar nga ata e të cilëve u ka vendosur zëvendës të caktuar dhe udhëheqës ushtarakë në krahina. Kjo nuk ishte e panjohur, atëherë se si kjo ka mbetur e panjohur? Dhe në qoftë se ka pasur një gjë të tillë, si është humbur dhe nuk ka arritur tek ne? Prandaj, Ebu Bekri u bë udhëheqës (imam) vetëm me zgjedhje dhe betim.

Supozimi për ekzistimin e tekstit do të thotë përshkrim i kundërshtimit ndaj të të dërguarit të Allahut, të gjithë ashabëve dhe mohim i konsensusit (ixhma), ndërsa diçka të tillë kanë guximin të mendojnë vetëm rafiditët.

Ajo çfarë i ngatërron shumicën e njerëzve dhe i çon në përfundim për ngjashmëritë apo afërsitë mes sufizmit dhe shi’izmit është fakti se në silsile ose senede (zinxhir i mësuesve / shejhëve, i cili arrin deri te I Dërguari s.a.v.s., paqja qoftë mbi te, në shumicën e tarikateve sufiste gjenden imamët e ehli-bejtit.

Mirëpo, sufistët nuk iu përshkruajnë atë çfarë ua përshkruajnë shi’itët, nuk i konsiderojnë të pagabueshëm, nuk e ngrenë mbi lajmëtarin e fesë dhe nuk i konsiderojnë më të mirë se halifët e parë, Ebu Bekri, Omeri dhe Othmani. Sufitë i konsiderojnë ata si mësues shpirtërorë dhe autoritete të cilët, përveç njohurive të tyre dhe devotshmërisë, janë nderuar edhe me lidhjen e gjakut me të të dërguarin e Allahut, s.a.v.s.

Ashtu i përjetojnë edhe të gjithë pasuesit e sinqertë të Islamit. Imamët e Ehli-bejtit kanë gëzuar respekt dhe dashuri të muslimanëve gjatë gjithë historisë së Islamit. Teza e cila përpiqet shpesh t’u imponohet është se pjesëtarët sunitë janë pasues të halifatit të emevitëve dhe të abasitëve dhe armiq të ehli-bejtit, ndërsa shi’itet janë pasuesit dhe  përkrahësit e ehli bejtit. Kjo është absolutisht e gabuar.

Nëse i shikojmë biografitë e imamëve të ehli-bejtit ashtu si i ka paraqitur Imam Dhehebiu në veprën e tij "Sijeru a’lamin-nubela" do të shohim se për ata flet me respekt dhe dashuri të veçantë dhe se u jep përparësi karshi disa halifëve të cilët kanë sunduar në kohën e tyre. Pra, për Aliun, r.a. thotë, "E duam shumë, por nuk pohojmë se është i pagabueshëm, ashtu sikur që nuk ishte as Ebu Bekri."

Për Hasanin dhe Huseinin, r.a.​, thotë: "Po të vendoseshin për halif, do të ishin të denjë për të" Për Zejnul-abidinin dhe Muhamed El-Bakirin thotë se ishin të denjë për halif]ë, për Xhafar Es-Sadikun, thotë se duhej të ishte halif para  Ebu Xhafer El-Mansurit, e për Musa El-Qazimin, se duhej të ishte halif para Harun Er-Rashidit. Është e njohur se Imam Ebu Hanife ka mësuar prej Imam Xhafer Es-Sadik (takimet e Ebu Hanifes dhe Xhafer Sadikut kanë qenë të shpeshta, por jo në raport nxënës-mësues, por si dijetari me dijetarin. Cilësimi i Ebu Hanifes si nxënës i tij është tendencioz, sepse Ebu Hanife ishte i formuar dhe me qëndrime të kundërta nga Xhaferi, siç ishte çështja e kijasit etj. Redaksia)

Është me rëndësi të dihet edhe ajo se në asnjë silsil të njohur të tarikateve të njohura dhe më të përhapura nuk gjenden të gjithë dymbëdhjetë imamët, respektivisht që këto silsila përfundojnë atëherë kur është fjala për imamët e ehli-bejtit me imamin e tetë Aliun Er-Ridanë. 

Gjithashtu, edhe doktrina për imamin e dymbëdhjetë të fshehur absolutisht është hedhur nga kolosët dhe autoritet sofistë. Njëri prej tyre, juristi i famshëm dhe muhaddisi shafi’it, Ibn Haxher El-Hejthemi,  në veprën e tij "Es-Savaik El-Muhrika",  në lidhje me këtë thotë:

''Të gjithë të tjerët përpos imamitëve pohojnë se Mehdiu (i prituri) nuk është ky El-Huxhxha (imami i dymbëdhjetë shi’it), sepse zhdukja e një personi për një periudhë aq e gjatë është vepër mbinatyrore, dhe sikur që ky të ishte ky (Mehdiu i pritur), I Dërguari s.a.v.s., në përshkrimin e vet kësaj karakteristikeje do t’i jepte përparësi mbi të gjitha ato të cilat i ka përmendur. Pastaj, është rregull në Sheriatin e Shenjtë që personi i mitur nuk mund të ketë pushtetin, dhe se si munden këta ahmakë dhe mendjepaktët të përkrahin (vilajetin) pushtetin e atij i cili ka pesë vjet ".

Marrëdhëniet ndaj as’habëve të Dërguarit të Allahut s.a.v.s.

As’habëve u takon vend i veçantë në Islam. Për  vlerat e tyre flasin ajetet nga libri i Allahut dhe hadithet e shumënumërta e Të Dërguarit s.a.v.s. Në hadithe rreptësisht ndalohet përçmimi, fyerja apo mallkimi i as’habëve.

Pjesëtarët e ehli-sunetit vel-xhemaatit kanë qëndruar ashtu ndaj as’habëve. Imam Tahaviu, duke e përcjellë besimin e Imam Ebu Hanifes dhe gjeneratave të para të muslimanëve, thotë: "Ne i duam as’habët e Lajmëtarit të fesë, s.a.v.s., nuk e teprojmë në dashuri ndaj asnjërit prej tyre, nuk heqim dorë nga asnjeri nga ta, nuk e duam atë që i urren, dhe vetëm për të mirë i përmendim. Konsiderojmë se dashuria ndaj tyre është besim, bindje dhe bamirësi ndërsas urrejtja ndaj tyre është hipokrizi dhe padrejtësi ".

Ky është qëndrimi i ehli-sunet vel xhematit të cilin e pasojnë edhe sufistët. Kështu Gazaliu në Ihja-në e tij thotë : "Besimi i pasuesve të sunetit është mendim i mirë për të gjithë ashabët dhe theksimi i vlerave të tyre ashtu si kanë bërë Allahu i lartësuar dhe i dërguari i Tij". Imam Rabbani, edhe një autoritet tjetër sufi, të cilin shumica e quajnë ripërtërirës i fesë për shkak të meritave të tij në mbrojtjen dhe përhapjen e Islamit në Indi, në njërën prej letrave të tij që janë përmbledhur në veprën të titulluar Maktubat, thotë:

"Grupi më i rrezikshëm dhe më i përbuzur i heretikëve është ai që i urren as’habët e të dërguarit të Allahut, s.a.v.s. Allahu i lartësuar në Kur’anin e madhërishëm për këtë grup ka thënë se janë mosbesimtarë (kuffar) me fjalët: "Për t’ua shtuar me ta mllefin jobesimtarëve" (El-Fet'h, 29). 

Ata të cilët e kanë përcjell Kur’anin dhe sheriatin janë as’habët. E nëse as’habët janë të pabesueshëm dhe të pandershëm, atëherë ekziston dyshim në Kur’an dhe sheriat. Kur’anin e ka përmbledhur Othman bin Affani r.a., dhe nëse ai është i pabesueshëm dhe i pandershëm, atëherë edhe Kur'ani vihet në pyetje, Allahu të na mbrojë nga ajo në çka besojnë renegatët.

Ajo çfarë ka ndodhur në mesin e as’habëve, Allahu qoftë i kënaqur me ta, debati dhe konflikti, nuk ishte e bazuar në dëshirat e nefsit (epshit), sepse shpirtrat e tyre janë pastruar nga shoqërimi me krijesën më të mirë dhe të pastër nga vetitë e shpirtit të prirë nga e keqja. Ajo që ne besojmë është se e vërteta ishte në anën e Aliut, kerremellahu vexhheh, ndërsa gabimi në anën e kundërshtarëve të tij.

Megjithatë, ky gabim ishte gabim i vlerësimit (ixhtihad) dhe nuk e arrin nivelin e mëkatit, nuk ka hapësirë ​​për qortim në këtë gabim edhe ai i cili gabon kështu ka një shkallë të sevapit. E sa i përket Jezidit fatkeq, ai nuk është as’hab dhe kështu nuk ka dyshim se ai është larg nga fati sepse gjënë që e ka bërë nuk do ta bënin as jobesimtarët. Megjithatë, disa dijetarë u përmbajtën nga mallkimi i tij, jo për shkak se ishin të kënaqur me te apo me aktin e tij, por vetëm për mundësinë që të pendohej ".

Nga ana tjetër, sipas mësimit shi’it, shumica e sahabëve janë larguar nga feja pas Të Dërguarit s.a.v.s. Ata haptas ofendojnë dhe mallkojnë shumicën prej tyre, sidomos ata të cilët, sipas mendimit të tyre, e kanë uzurpuar të drejtën e Aliut në halifat, sikurse Ebu Bekri, Omeri dhe Osmani, ose kanë luftuar kundër tij, sikur që janë Aisha, Muavia dhe të tjerët.

Mund të shkruheshin vepra të tëra sikur t’i përfshinim të gjitha fyerjet, ofendimet dhe sharjet e as’habëve të cilët gjenden në burimet shi’ite.

Është interesante se Homeini, të cilin shumë njerëz e shohin si ripërtërirës të fesë bile edhe evlia, në veprën e tij "Keshful-Esrar" shqipton akuza të tilla të rënda në llogari të halifëve Ebu Bekrit, Omerit dhe Othmanit, duke i akuzuar ata për tradhti, hipokrizi, kundërshtim ndaj Allahut dhe Pejgamberit dhe agresivitet! Në këto pikëpamjet e tija gjithashtu ka reaguar njëri nga kolosët sufinjë bashkëkohaniku shejh Seid Havva i cili disa qëndrime të Homeinit i karakterizoi si mosbesim të qartë.

Pergjegjesia e Bashkesise Islame ne Bosnje dhe Hercegovine

Sikur që është e njohur, Islami në vendin tonë ka ardhur përmes Osmanlinjve të cilët fuqishëm kanë mbajtur mësimet e ehli-Sunnet vel-xhamaatit, të cilat kanë pasuar dhe përhap shejhët sufijë dhe tarikatet.

Shkuarja e Osmanlinjve nga këto troje, misionin e ruajtjes dhe përhapjes  të besimet ehli-sunet vel-xhematit si rrugë të vetme të cilës i takojnë shumica e myslimanëve, nga gjeneratat e para e deri më sot, e ka marrë Bashkësia Islame. Falë këtij qëndrimi të Bashkësisë Islame është ruajtur uniteti i myslimanëve në këto hapësira përgjatë të kaluarës së  vështirë e të trazuar.

Në vitet e fundit janë paraqitur grupe të caktuara e të cilët duan të imponohen me pikëpamjet e tyre muslimanëve të këtyre trojeve. Bashkësia Islame është marrë kryesisht me aktivitetet e grupeve selefiste ose vahabiste, por nuk duhet të neglizhohen as aktivitetet në përhapjen e ideve shi’ite, të cilat tashmë janë gjithnjë e më të pranishme në media dhe veprimin e të disa organizatave.

Edhe pse këto organizata kryesisht publikisht distancohen nga këto ide të diskutueshme, në përputhje me parimet e veta "tukje" (fshehje e besimet), personat të cilët pak më thellë hyjnë brenda këtyre qarqeve pashmangshëm do të ballafaqohen me të gjitha këto ide. 

Duke e marrë parasysh se institucioni i Reis’ul-ulemasë legjitimitetin e tij e nxjerr nga autorizimet që janë mbartur nga ana e Shejul-Islamit, Halifati Osman, është e rëndësishme të dihet se çfarë ishte qëndrimi i Shejhl-Islamit për shi’izmin. Ibn Kemal Pasha, Shejhul-Islam gjatë periudhës së Sulejman El-Kanunit, ka konsideruar të gjithë ata që nuk e pranojnë halifatin e Ebu Bekrit dhe Omerit janë mëkatarë.

Imam El-Kevtheriu si një nga autoritet më të mëdhenj fetarë në ditët e fundit të halifatit, gjithashtu, shiitet i ka konsideruar si sekt i humbur. Duhet përmendur se Universiteti El-Az’har, si institucioni i ynë më prestigjioz shkencor ka nisur kohëve të fundit një fushatë në Egjipt me qëllim të ndalimit të përhapjes së mësimeve shi’ite dhe tekfiro-vahabiste në mesin e egjiptianëve.

Për këtë qëllim janë formuar ekipet e aktivistëve të përzgjedhur nga të diplomuarit në Al-Az’har të cilët kanë kaluar edhe përgatitje të caktuar në mënyrë që përgjatë Egjiptit me dialog dhe argumente të ndalin përhapjen e ideve të tilla. Bashkësia Islame në vendin tonë do të duhej të mendonin për strategji të tillë ose të ngjashme.

Duke pasur parasysh se rendet e tarikateve janë pjesë integrale e Bashkësisë Islame (në Bosnjë, përkthyesi) dhe se aktivitetet e tyre e kanë pëlqimin e saj, nuk duhet të ndodhte që në qarqe të caktuara sufiste dhe në teqe të promovohen pikëpamjet në kundërshtim me mësimet e ehli-sunnetit vel-xhematit ose me praktikën e  kolosëve sofistë,  të cilët këto mësime i kanë kultivuar dhe ruajtur.

Në fund, dëshirojmë të themi se ky tekst është vetëm një kontribut modest për këtë temë e që kërkon dhe meriton që në qarqet e ulemave e dervishëve t’i kushtohet më shumë vëmendje. 

Ne kemi besim në Allahun dhe nga Ai ndihmë kërkojmë.[1] 

Përkthyer nga: Shaban Basha