Zeri Islam

Kjo nënkupton të drejtën e njeriut në funksionet shtetërore administ­rative, nëse është i drejtë për përgjegjësitë e tilla, dhe në të njëjtën kohë, nënkupton të drejtën e shprehjes së mendimit në çështjet e përgjithshme, gjë që nënkupton se pushteti është mjet në shërbim të shoqërisë e jo për dominim. Pushtetari është shërbëtor i popullit për t’i realizuar aspiratat dhe interesat e tyre. Islami nuk mund të paramendojë ndonjë pushtet që e shkel lirinë e tillë, për shkak se sipas Islamit, pushteti i vërtetë duhet të jetë rezultat i zgjedhjeve të lira për njerëzit e aftë e më të përgatitur për pozitat e tilla specifike, pasi që Profeti a.s. është larguar nga kjo jetë dhe e ka lënë çështjen në konsultim në mes myslimanëve.[1]

Islami e obligon kryetarin që të këshillohet me njerëzit për çështjet e rëndësishme, në këtë kontekst, Zoti i Madhëruar i drejtohet Profetit a.s., duke i thënë: “Ti ishe i butë ndaj atyre, ngase Allahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë, ata do shkapërderdheshin prej teje, andaj ti falja atyre dhe kërko ndjesë për ta, e konsultohu me ta në të gjitha çështjet, e kur të vendosësh, atëherë mbështetu në Allahun, se Allahu i do ata që mbështeten.” (Ali Imran, 159)

Islami është i pari, i cili e vuri atë, që sot quhet si demokraci e re, gjegjësisht lirinë e zgjedhjes së udhëheqësit, sepse pushteti bartej vetëm nëpërmjet trashëgimisë. Njerëzit do t’ia kenë borxh Islamit, sepse ai është i pari që zgjoi popujt të lirohen nga robëria përmes zgjedhjes së prijësit dhe përcaktimit të rregullave të shurasë (konsultimit) në këtë aspekt.[2]

Abdullah ibën Osman ibën Huthejmi transmeton nga Muhamed ibën Esved ibën Halefi se babai i tij, Esvedi, e ka parë të Dërguarin a.s. duke u zotuar para njerëzve në ditën e çlirimit të Mekës për Islamin e dëshminë. Kur e pyeta se çka është dëshmia, ai tha: “Më lajmëroi Muhamed ibn Esved ibn Halefi se ai është zotuar para tyre për besimin në Zot, për dëshminë se s’ka zot tjetër përveç Allahut dhe se Muhammedi është rob dhe i Dërguar i Tij.”[3]

Xheriri tregon se ka shkuar tek i Dërguari a.s. dhe i ka thënë: “Të zotohem në atë që e do dhe në atë që e urren!”; I Dërguari a.s. i ka thënë: “A mund ta bësh atë, a ke aftësi, o Xherir?”; Ai ka thënë: “Thuaje atë që mundi e të zotohem: Këshillat janë për çdo mysliman.”[4]

Abdullah ibn Dinari transmeton se kur njerëzit u zotuan për Abdul-Melikun, Abdullah ibn Omeri i shkroi një letër Abdulmelikut, Prijësit të besimtarëve: “Zotohem se do ta respektoj Abdulmelikun, Udhëheqësin e besimtarëve, në rrugë të Zotit dhe në sunnetin e të Dërguarit të Tij aq sa mundem...”[5]

Pas vdekjes së Profetit a.s., sahabët filluan menjëherë të mendojnë për pasardhësin e tij në politikën e çështjeve të tyre fetare e të kësaj bote. Kur u takuan në kasollen (tavanin) e Beni Sa’ides që të zgjedhin prijësin më të lartë të shtetit, diskutonin me liri të plotë rreth atij që është më i aftë për të zëvendësuar çështjen e udhëheqjes së shtetit pas Profetit a.s. Anëtarët diskutuan rreth personit që duhet zgjedhur për kalif, e në fund u pajtuan me zotimin e tyre për Ebu Bekrin, i cili edhe pse ushtroi pushtet shumë pak kohë, e vërtetoi se udhëhoqi me dinjitet ashtu siç udhëhoqi Profeti a.s.

Ebu Bekri i takonte një familjeje të dobët të fisit të Kurejshitëve dhe zgjedhja e tij u bë vetëm për shkak të tipareve të tij psikike që i posedonte e të cilat kërkohen për një udhëheqës të suksesshëm e të drejtë.[6]

Nga e gjithë kjo konkludojmë se liria politike nënkupton të drejtën e secilit njeri që të marrë pjesë në drejtimin e politikës së shtetit brenda dhe jashtë, në administratë dhe në kontrollin e pushtetit ekzekutiv.

Islami tregoi kujdes të posaçëm ndaj lirisë, sepse e vendosi pushtetin në baza të konsultimit dhe të lirisë politike për të gjithë myslimanët.

Zoti i Madhëruar e urdhëron Profetin a.s. në këtë çështje duke i thënë: “Ti ishe i butë ndaj atyre, ngase Allahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë, ata do shkapërderdheshin prej teje, andaj ti falja atyre dhe kërko ndjesë për ta, e konsultohu me ta në të gjitha çështjet, e kur të vendosësh, atëherë mbështetu në Allahun, se Allahu i do ata që mbështeten.” (Ali Imran, 159)

Ibn Abasi thotë: “Kur zbriti ajeti kur’anor: “E konsultohu me ta në të gjitha çështjet”; I Dërguari a.s. tha: “Zoti dhe i Dërguari i Tij s’kanë nevojë për të, por e ka bërë Zoti i Madhëruar si mëshirë për ummetin tim, kush do të konsultohet,s’do të devijojë nga e drejta, e kush do ta braktisë, do të devijojë.”

Ebu Hurejre thotë: “Sahabët më shumë e kanë konsultuar Profetin e Allahut (a.s.)”[7]

Udhëheqja në Islam

Nga aspekti etimologjik fjala “sijade” rrjedh nga folja “sade” dhe në gjuhën arabe thuhet: “sejjidu keumihi” - “udhëheqësi i popullit të vet.” Po ashtu përdoret për të treguar ardhmërinë, e shumësi është “sadetun” - udhëheqës.[8]

Pushteti është nevojë shoqërore dhe farz i Sheriatit në shtetin islam. Shoqëria duhet patjetër të ketë udhëheqës që i bashkon dhe kjo e drejtë duhet të ketë fuqi për mbrojtje.[9]

Pushteti fiton legjitimitetin e vet nga këto dy çështje:

1. Aplikimi i Sheriatit të Zotit duke e adhuruar Zotin e Madhëruar dhe duke e respektuar të Dërguarin e Tij dhe udhëheqësit e pushtetit. Në këtë kontekst Zoti i Madhëruar thotë:

“O ju që besuat, binduni Allahut, respektoni të Dërguarin dhe përgjegjësit nga ju. Nëse nuk pajtoheni për ndonjë çështje, atëherë parashtrojeni atë te Allahu (te Libri i Tij) dhe te i Dërguari, po qe se i besoni Allahut dhe Ditës së Fundit. Kjo është më e dobishmja dhe përfundimi më i mirë.” (En-Nisaë, 59)

Pëlqimi i popullit (ummetit)

Sipas Islamit, shteti në asnjë mënyrë nuk nënkupton dominimin e një individi mbi popullin, sepse Islami konfirmon se prijësi konsiderohet si i biri i popullit dhe se vetëm mirësia e dallon prej tyre. Zoti i Madhëruar e urdhëron Profetin a.s. që t’iu sqarojë sahabëve të tij se ai nuk dallohet prej tyre në pushtetin kohor, por i vetmi dallim prej tyre dhe besimtarëve të tjerë është Shpallja. Zoti i Madhëruar thotë: “Thuaj: “Unë jam vetëm njeri, sikurse edhe ju, mua më shpallet se vetëm një Zot është Zoti juaj, e kush është që e shpreson takimin e Zotit të vet, le të bëjë vepër të mirë, në adhurimin ndaj Zotit të tij të mos e përziejë askënd.” (Kehf, 110).[10]

Dijetarët islamë kanë mendime të ndryshme rreth asaj se cilit i takon udhëheqja në Islam, gjegjësisht a duhet t’i takojë popullit që e përfaqëson kryetari, Sheriatit apo popullit dhe Sheriatit?

Udhëheqja e popullit, e përfaqësuar nga kryetari i shtetit apo parla­menti, është çështje që nuk ka ndodhur në Islam. Disa njerëz mendojnë se i takon ummetit e Sheriatit, sepse Profeti a.s. i konsultonte myslimanët, pastaj vijoi periudha e kalifëve dhe kështu mendonin se udhëheqja i takon Sheriatit e ummetit. Është e vërtetë se konsultimi lozte rol të rëndësishëm në udhëzimet dhe urdhrat e Sheriatit, bile edhe shumë tekste vërtetojnë se udhëheqja i takon Sheriatit. Në këtë kontekst Zoti i Madhëruar thotë: “Sikur Ithtarët e Librit të besonin dhe t’i ruheshin (haramit), Ne do t'ua shlyenim mëkatet e tyre dhe do t'i fusnim në xhennete me përjetime të begatshme.” (El-Maide, 65)

Zoti i Madhëruar po ashtu thotë: “(Ta zbritëm) Që edhe ti të gjykosh me atë që të zbriti Allahu, e mos ndiq dëshirat e tyre dhe ruaju rrezikut të tyre që të mos të shmangin nga një pjesë e asaj që ta zbriti Allahu. Nëse ata refuzojnë (gjykimin tënd), ti dije se Allahu ka për qëllim t'i ndëshkojë për disa mëkate të tyre. Në të vërtetë, një shumicë e njerëzve janë jashtë rrugës.” (El-Maide, 49).[11]

Kalifi është prijës i shtetit si mëkëmbës e në cilësi private, përderisa populli e ka vendosur në këtë pozitë më të lartë që të udhëheqë me parimet dhe me Sheriatin e Zotit, të udhëzojë në të mirë e në interesin e përgjithshëm, të udhëheq me besnikëri e drejtësi si dhe t’i bëjë njerëzit të jetojnë me dinjitet, krenari e autoritet.[12]