Zeri Islam

DORQOLL

Dorqoll është emri i një lagjeje të njohur në Beograd, që vjen nga fjalët turke dört (katër) dhe yol (rrugë), fjalë për fjalë që do të thotë "katër rrugë" ose "kryqëzim (prej katër rrugësh)", "udhëkryq", që sot mund të identifikohen si kryqëzimi i rrugëve të Car Dushanit dhe Kralj Petrit. Ka disa qytete dhe fshatra me të njëjtin emër në zonat që flasin turqisht, si Dörtyol në Turqi ose Dyurtyuli në Bashkortostan, Rusi.

Më 1522, Osmanët hapën kafenenë e parë në Dorqoll, që konsiderohet si kafeneja më e vjetër në Evropë. Ajo shërbeu vetëm kafe turke. Pas rimarrjes së Beogradit nga austriakët në 1739, në cep të rrugëve moderne Kralj Petri dhe Car Dushani, Kafeneja Crni Orao (Skifteri i Zi) ishte e hapur. Ishte objekti i parë i tillë me fjalën e regjistruar kafene në emrin e tij. Përveç kafesë, përdorej edhe nargjila.

Gjatë okupimit turk të Beogradit, Dorqoll ishte një qendër e njohur tregtare, me shumë tregje dhe tregtarë të kombësive të ndryshme. Midis të tjerave ishte një qendër e komunitetit hebre të Beogradit, i cili u vendos në Beograd në fillim të shekullit të 16-të, mbetje e së cilës është rruga moderne Jevrejska ("Hebreje") në Dorqoll. Zona e Jalijas, ose Dorqolli i Poshtëm. Danubi ishte me xhami të shumta, secila prej tyre ka mëhallën. Një nga mëhallët ishte hebreje. Pasi Beogradi u bë një kryeqytet i Serbisë së pavarur, Dorqoll mbajti karakterin e tij shumëkombësh për një kohë të gjatë.

Dorqolli ishte vendndodhja e tregut të famshëm të fermerëve Bit-Pazar. Rruga kryesore në lagje quhej kështu Bitpazar. Gjatë okupimit austriak nga 1718 deri në 1739, ky treg u riemërua në Rrugën Dunavska. Rruga quhet sot Rruga e Car Dushanit. Në 1783, në lagje u ndërtua një Tyrbe e Shejh Mustafës. Tyrbja mbijetoi deri më sot, kurse kohëve të fundit  dhe u rindërtua. Në qershor 2019 në tyrbe, për herë të parë pas 236 vjetësh, një grup dervishësh nga Beogradit kreu një ritual fetar në Beograd.

Lit.:

Ana Vukovi?, Dor?ol – „kul” gradska ?etvrt, gazeta ditore Politika, Beograd, 11.2.2020.

Divna ?uri?-Zamolo, Graditelji Beograda 1815-1914, Beograd, 1981.

Milan Jovanovi? Stojimirovi?, Siluete Starog Beograda, Beograd 2008.

Dor?ol, në:

https://en.wikipedia.org/wiki/Dor%C4%87ol.

Jovanka Kali?, Jovanka Kali?-Mijuškovi?, Evropa i Srbi: srednji vek, Istorijski institut, Beograd, 2006.