Zeri Islam

Shekullarizmi, është e njohur, synon që shekullarja, para se hyjnorja, të bëhet bazë e të gjitha ligjeve të tij. Ai lindi si përgjigje kundrejt problemit ndërmjet Kishës dhe shkencës, Kishës dhe shtetit, lindi si përgjigje kundrejt antagonizmit ndërmjet Kishës dhe shkencës dhe luftrave të vazhdueshme ndërmjet kristianëve. Ndarja e kishës nga shteti ishte e vetmja zgjidhje e logjikshme në Evropë dhe për Evropën.

Në anën tjetër, periudha e halifatit islam nga shekulli VII dhe XII mendohet si epokë e zhvillimit, e drejtësisë politike, ekonomike dhe kulturore. Mbroheshin si shumica ashtu dhe pakica kombëtare, mbroheshin si shumica fetare ashtu dhe pakica fetare. Ata mbroheshin nga Kur’ani dhe Hadithi, por edhe nga ligjet e derivuara nga burimet islame. Nga ky zhvillim dhe përparim thithte edhe vetë Evropa, pjesë të saj në Lindje, Jug dhe sidomos në Perëndim.

Nisur nga fakti se Islami është demokratik dhe se Muhamemdi a.s. nuk ka caktuar pasardhës të tij, por këtë e la ta bëjnë vetë muslimanët, lë hapësirë për të hulumtuar module më të mira për zgjedhjen e njeriut të parë të shtetit. Por, kur themi se Islami është demokratik, kjo nuk do të thotë se demokracia islame është e njëjtë me atë shekullare. Demokracia në Islam nënkupton se e drejta e nxjerrjes së ligjeve në Islam është e kufizuar dhe kjo duhet të jetë në pajtim me parimet kur’anore-sunnetike. Ky parim ka rëndësi edhe për të shmangur tiraninë si të tillë, sepse nxjerrjen e nënligjeve dhe interpretimin e tyre e bëjnë dijetarët / muftinjtë, kurse sunduesi ka rol ekzekutiv të decizionit të muftiut.

Nuk ka rregull i cili thotë se demokracia duhet të jetë shekullare sikurse nuk ka rregull i cili thotë se pa tjetër sistemi shekullar duhet të jetë demokratik. Shoqëria islame ka qenë e privuar nga tirania dhe diktatura, pikërisht për shkak se Kur’ani dhe Sunneti nuk lejonin marrjen në dorë të forcës së pakufizuar nga sunduesi dhe se fetvaja e muftiut ishte më e lartë se sa vendimi i sunduesit.

Mirëpo, kjo gjendje nuk është kohëve të fundit, kur sunduesit musimanë nuk janë halifë por kryetarë apo mbretër gjysmëshekullarë, të bazuar në sistemin shekullar të shtetit. Të tillët pengojnë të drejtat njerëzore të të gjithë banorëve dhe ndodh që muslimanët në shtete të caktuara jomuslimane kanë më shumë të drejta se sa në shtetet e tyre (në emër) muslimane. Mirëpo, nuk duhet harruar se ky import është perëndimor dhe që ndihmohet me të madhe nga sponzorët e tyre.

Në Islam nuk ekziston konflikti ndërmjet teologjisë dhe shkencës, ndërmjet botërores dhe shekullares, siç ka ekzistuar dhe ekziston në kristianizëm. Ndaj, kopjimi i Evropës për botën muslimane nuk mund të jetë shembull adekuat. Evropa e ndau shtetin nga feja sepse këto të dyja zhvillonin luftra të pafund, kurse në botën muslimane nuk gjejmë ekuivalencë të tillë. Kopjimi i shekullarizmit nga muslimanët apo imponimi i shekulalrizmit ndaj muslimanëve nuk do të jepë fryte sikurse ato në Evropë.

Në fund, të fundit, as në Evropë ndarja e shtetit prej fesë nuk dha rezultat dhe nuk ishte fryt i marrëveshjes. Thjeshtë, atje, feja u largua me forcë në margjina të jetës, kurse shekullarja sundon edhe sot e kësaj dite. Në vend të bashkëpunimit, atje ndodhi po atë gabim që kisha e bëri në fillim ndaj diturisë, shekullares. Tash dituria, shekullarja i hakmerret fesë.

Por, nëse për muslimanët nuk ka nevojë për një veprim si ai i kristianëve, si duhet pajtuar konfliktet ndërmjet stagnuesëve dhe reformatorëve muslimanë, atyre që shikojnë përjashtimisht së prapthi dhe atyre që shikojnë përjashtimisht me sy “evropian”? A ka mundësi që të bëhen përparime pa shkelur vlerat e deritashme?

Disa këtë kërkesë e quajnë reformizëm, disa modernizëm, disa këtë kërkesë e quajnë tradhti ndaj vlerave të të parëve të mirë, kurse unë kërkesën për ndryshim, transformim nga gjendja e tanishme e stangimnit dhe e amullisë do ta quaja islamizim të diturisë dhe të shoqërisë muslimane, ashtu siç e quajtën këtë proces më herët Faruki, Atasi, Sardari, Izetbegoviqi etj.

Është e padrejtë të këmbëngulet që muslimanët, por edhe popuj të tjerë të kopjojnë pa tjetër vlerat perëndimore si të vetmet të drejta dhe prosperuese. Islami nuk mund të reformohet, as modernizohet, sepse substanca e tij është hyjnore e jo njerëzore. Islami nuk i nënshtrohet rrethanave kohore dhe hapësinore, por Islami dhe shoqëria muslimane mund të islamizohen, në frymën e Kur’anit dhe të Sunetit dhe atë jo duke iu përmbajtur klisheve të dikurshme, por duke studiuar dhe hulumtuar me kujdes të parët e mirë dhe mënyrën se si ata iu dhanë përgjigje kërkesave dhe nevojave të kohës së tyre. Islami ka vlerat vetjake dhe ato vetëm duhet të vihen në funksion në raport me veten, me të tjerët dhe me Krijuesin.

Ofrimi i shekullariz(i)mit si ilaç i vetëm për problemet e botës nuk është gjë tjetër pos edhe një dështim i qytetërimit perëndimor, por tash me pasoja shumë më të mëdha e drastike.

Kërkesa e Hungtingtonit për shekullarizimin e Islamit si rrugë për t’ju shmangur përplasjes së qytetërimeve pikërisht është fillimi i përplasjes. Shekullarizmi perëndimor e “vdiq” kristianizmin dhe këtë e konstatuan P. Spengler, M. Hajdeger etj., kurse tash dëshiron ta “vdesë” edhe Islamin. Shekullarizmi pati sukses të konsiderueshëm me kristianizmin, sepse rrënjët e tij nuk ishin hyjnore. Kristianizmi kishte vetëm një kujtesë hyjnore, por jo edhe burim hyjnor. Shtyllat e tij zinin fill në mite e legjenda, në false e fabrikime paliane. Shekullaristët këtë e dinin dhe vepruan me sukses. Por, një gjë e tillë nuk mund të ndodh me Islamin. Pikërisht këtu fillon problemi. Në pafuqi që Islami të “vdiset” me mjete paqësore, e detyroi Evropëm ta imponojë kulturën perëndimore si të vetmen të drejtë dhe njëkohësisht duke mohuar çdo kulturë tjetër që vlen të theksohet, në përputhje të plotë me parimin biblik “të popullit të zgjedhur”.

Për t’iu shmangur me kujdes agresionit perëndimor, bota muslimane duhet të largohet nga puritanizmi dhe amullia intelektuale, duhet t’i gjejë ato parime që e ngritën botën muslimane në piedestalin më të lartë, t’i shfrytëzojë të gjitha të arriturat pozitive të botës bashkëkohore dhe të fillojë me ndërtimin e ngrehinës për periudhën që vjen. Muslimanët mund ta ndërtojnë të ardhmen e tyre. Për këtë ekzistojnë të gjitha kushtet objektive: besimi, dituria dhe vullneti për punë. Ky nuk do të ishte modernizimi apo shekullarizimi i Islamit, por islamizimi i modernes dhe shekullares, respektivisht futja në funksion pozitiv e modernes dhe shekullares.