Zeri Islam

Nuk kam ndërmend të shqyrtoj filozofinë universale e të gjithanshme të Islamit mbi gjithësinë dhe njerëzimin[1], e as të përsëris se ç’kam thënë në librin tim Drejtësia shoqërore në Islam. Megjithatë pasi të gjitha pjesët e fesë islame janë të lidhura ngushtë, një studim në cilëndo fushë të kësaj feje kërkon pashmangshmërisht një studim të teorisë së tij të gjithanshme, për arsye se Islami nuk i zgjidh problemet e jetës në mënyrë të copëzuar, ai nuk krijon ndonjë parim të pavarur për të zgjidhur çdo problem individual. Ai krijon nga teoria e tij e gjithanshme një bosht rreth të cilit sillen të gjitha problemet e tjera. Kështu që çështjet e ndryshme janë të lidhura ngushtë në bosht dhe i tërë kompleksi formon një pikëpamje të përbashkët fetare.

Koncepti islamik i paqes, në veçanti, kërkon një studim të përgjithshëm të kësaj teorie të gjithanshme sepse kjo është çështje parësore për Islamin. Prandaj le ta përmbledhim këtë teori para se të shqyrtojmë temën kryesore.



* * *



Islami është fe e harmonisë në këtë gjithësi të madhe, e cila i përfshin të gjithë elementet, që nga grimca e imët e deri tek llojet më të përsosura të jetës së ndërlikuar. Kjo është harmoni e të gjitha qenieve; të jogjallesës, të bimës, të kafshës dhe të njeriut. Të gjitha veprimet në gjithësi janë të përfshira dhe të integruara në këtë harmoni, duke marrë parasysh rrotullimin e planeteve ose punën mendore të njeriut. Islami e gjen harmoninë në planetet, duke ndjekur rregullat e tyre të përjetshme sikurse edhe në shpirtërat, duke iu përgjigjur prirjeve të tyre të natyrshme për të përfituar dituri dhe për të zbatuar drejtësi.

Ekziston harmonia e të gjitha energjive, si përpjekja fizike për nevoja të domosdoshme ashtu edhe dëshira e madhe shpirtërore për ngazëllim. Ekziston harmonia ndërmjet të gjitha qenieve të gjalla, të gjitha llojeve, të gjitha brezave; në të vërtetë, çdo gjë është e rrethuar nga ekzistenca.

Islami fillon me parimin e ekzistimit të All-llahut Një, prej të Cilit rrjedh jeta dhe tek i Cili edhe kthehet ajo.

“Thuaj: All-llahu është Një dhe i Vetmi, i Përjetshëm dhe Absolut; (Ai) nuk ka lindur prej ndokujt, as nuk ka lindur kënd; dhe askush nuk i ngjason Atij”. (El-Ihlas, 1-4)

Prandaj nuk ekziston kurrfarë nënteksti ose dyshimi mbi origjinën e jetës ose mbi ligjet themelore të natyrës. Ekzistimi i All-llahut Një, e mohon idenë se gjithësia ka pasur më tepër se një krijues, duke mohuar çfarëdo mundësie kundërthëniesh ose papajtueshmërie në sistemet e tij.

“Sikur të kishte në qiej dhe tokë zotëra, përveç Perëndisë, do të shkatërroheshin të dyja”. (El-Enbija, 22).

“Perëndia nuk ka marrë për Vete fëmijë dhe s’ka me te kurfarë zoti; (Sikur të kishte) atëherë çdo zot do të merrte atë që ka krijuar dhe do të ngrihej njëri mbi tjetrin”. (El-Mu`minun, 91)

Prej dëshirës së Allahut, që është Një, e tërë jetesa është krijuar në mënyrë unike.

“Me të vërtetë, kur Ai dëshiron të bëjë diçka, urdhëri i Tij është Bëhu!, dhe ajo bëhet”. (Jasin, 82).

Nuk ekziston kurrfarë ndërmjetësi, ndërmjet dëshirës së Krijuesit dhe qenieve të krijuara, e as nuk ekzistojnë mënyra të shumëfishta të krijimit, përveç asaj dëshire që mund të argumentohemi me Kuran në fjalën Bëhu! e cila mbizotëron.

Vetëm dëshira e Tij krijon, kështu që ndërmjetësimi, dyanësia dhe llojllojshmëria janë të tepërta. Në fillim u krijua gjithësia dhe që nga ajo kohë vazhdoi në harmoni, qetësi dhe në bashkërendim. Kjo harmoni është e dukshme dhe karakteristike në sistemin e gjithësisë.

“Ai është që i ka krijuar shtatë qiej njëri mbi tjetrin, - ti nuk vëren në krijesat e Mëshiruesit kurrfarë kundërshtie dhe shiko përsëri shumë herë, a mos po sheh ndonjë plasaritje! Pastaj shiko përsëri – shumë herë, shikimi do të kthehet i lodhur dhe i molisur.” (El-Mulk, 3-4).

Perëndia që është Një, sundon mbi të gjitha qeniet dhe Atij i kthehen për strehim në këtë jetë dhe në Jetën tjetër,

“Është i lartësuar Ai, në dorën e të Cilit është pushteti dhe Ai është i plotpushtetshëm për çdo gjë! Ai që ka krijuar jetën dhe vdekjen, për t’ju provuar se kush prej jush vepron më mirë”. (El-Mulk, 1-2).

“Atë (dhe cilësitë e Tij) e madhërojnë shtatë qiejt dhe Toka dhe gjithçka që gjendet në to. Dhe nuk ka asgjë që nuk e madhëron Atë, duke iu falënderuar Atij, por ju nuk e kuptoni madhërimin që i bëjnë ata. Ai me të vërtetë, është i butë dhe falës”. (El-Isra`, 44).

“Xhindët dhe njerëzit i kam krijuar vetëm që të Më adhurojnë”. (Edh-Dharijjat, 56).

Nga këto ajete nga Kurani shihet qartë se Perëndia i jep shtytje gjithësisë dhe gjërave në te, duke i udhëhequr ato tek qëllimi i përbashkët; dhe duke vepruar kështu, Ai përjashton çfarëdo lloj çrregullimi dhe kundërshtimi.

Gjithësia me degëzimet e veta të shumëllojshme ka një burim prej të cilit ka rrjedhur.

“A nuk e dinë mohuesit, se qiejt dhe Toka kanë qenë një tërësi, e Ne i kemi ndarë ato; e nga uji Ne kemi krijuar çdo gjë (të gjitha gjallesat)? Dhe vallë, nuk po besojnë ata?” (El-Enbija`, 30).

Prej një sundimi suprem, kjo gjithësi është e drejtuar në atë mënyrë, e cila e bën të pamundur çfarëdo përplasjeje në mes trupave qiellorë:

“Dhe Dielli sillet deri në kufirin e vet të caktuar. Kjo është dispozitë e të Plotfuqishmit dhe Gjithëdijshmit”. (Jasin, 38).

Kështu janë krijuar harmonia, lëvizja, bashkërendimi, pajtimi dhe njëtrajtshmëria e formimit dhe e përbërjes.

Jeta nuk është një ndodhi e rastësishme. Gjithësia dhe ligjet e saj kanë qenë të paravendosura dhe të caktuara për ta lejuar shfaqjen e jetës për t’i furnizuar gjallesat me nevojat e tyre dhe për të lejuar vazhdimësinë nëpërmjet ringjalljes.

“Dhe krijoi në Tokë (sipërfaqe të saj) male të palëvizshme, e bëri që në të – të krijohen shumë begati, dhe u caktoi në te (të gjithëve) furnizimin e tyre...”. (Edh-Dharijjat, 10).

“Ai ju ka bërë Tokën të nënshtruar – të shërbyeshme, andaj ecni nëpër viset e saj...”. (El-Mulk, 15).

“Perëndia është ai që i dërgon erërat, që ato t’i lëvizin retë, e (Ai) i shpërndan ato nëpër qiell si të dojë dhe i copton ato në pjesë- pjesë, e ti sheh shiun si bie prej tyre. E me te mund ta dhurojë kë të dojë nga robërit e Vet, e atëhere gëzohen përnjëherë”. (Err-Rrum, 48).

Madje edhe qiejt janë krijuar për të ndihmuar lulëzimin e jetës në tokë:

“E, qiellin më të afërm e kemi zbukuruar me yje të shkëlqyer dhe i ruajnë ato...”. (Fussilet, 12)

“Dhe Ai e mban qiellin që të mos bie në Tokë, vetëm me lejen e Tij...”. (El-Haxhxh, 65).

Këto ajete sqarojnë parimin e harmonisë dhe bashkërendimit në mes gjithësisë dhe jetës dhe hedh poshtë idenë se jeta është rezultat i ndodhive të rastësishme.

Në këtë tokë, tërë jeta rrjedh prej një burimi të vetëm, prej ujit, i cili është i pranishëm në të gjitha gjallesat:

“... E nga uji Ne kemi krijuar çdo gjë (të gjitha gjallesat)...”. (El-Enbija`, 30).

Të gjitha gjallesat dhe jogjallesat kanë karakteristikat e tyre të përbashkëta të shndërrimit në qenie dhe gjëra të tjera.

“Qoftë lavdëruar Ai që i ka krijuar të gjitha llojet (gjinitë): çka mbin prej tokës, dhe nga ata vetë (njerëzit), dhe nga ajo që ata nuk dinë!” (Jasin, 36).

“Krijues i qiejve dhe i Tokës! Ai prej jush ka krijuar çifte për ju...”. (Esh-Shura, 11).

“Dhe prej çdo gjëje kemi krijuar çifte, që të meditoni ju!” (Edh-Dharijjat, 49).

Të gjitha qeniet mblidhen në grupe për të formuar bashkësi.

“S’ka asnjë kafshë në Tokë e të gjitha shpendët që fluturojnë me krahët e tyre, që të mos jenë në një grup të ngjashëm me ju (në krijim dhe ekzistim)”. (El-En`am, 38).

Në këtë mënyrë, të gjitha gjallesat në tokë formojnë një familje të madhe, e cila ka pasuar prejardhjen e njëjtë dhe e cila është e ndërlidhur me të gjitha jogjallesat.

Njeriu si lloji më i përsosur në tokë është krijuar nga e njëjta substancë themelore, e cila përfshin format e gjalla më primitive.

“ Ne e kemi krijuar njeriun prej baltës (thelbit të tokës)”. (El-Mu`minun, 12).

Të gjithë njerëzit kanë prejardhje të njëjtë:

“Ju jeni pasardhësit e Ademit kurse Ademi është prej dheu”. (Muslimi dhe Ebu Davudi).

Perëndia e krijoi Ademin dhe bashkëshorten e tij prej një shpirti të vetëm; dhe prej tyre, tërë njerëzimi e ka prejardhjen.

“O njerëz! Druajuni Perëndisë, i cili ju krijoi prej një individi, ndërsa prej atij krijoi bashkëshorten e tij, kurse prej të dyve krijoi shumë meshkuj e femra” . (En-Nisa`, 1).

Fakti që njerëzit dallohen për nga natyra prej njëri-tjetrit nuk është arsye që të grinden në mes vete. Përkundrazi ajo duhet të jetë si arsye për njohje dhe bashkëpunim të ndërsjellë.

“O njerëz! Ne me të vërtetë, u krijuam juve prej një mashkulli dhe një femre dhe u bëmë juve popuj dhe fise, për t’u njohur (në mes vete)...”. (El-Huxhurat, 13).

Duke krijuar vetinë karakteristike të prejardhjes së njeriut dhe duke vënë në dukje se të gjithë njerëzit kanë prejardhje të njëjtë, Islami e ndalon rreptësisht segregacionin dhe aparteidin racial.

Perëndia i ka dhuruar njerëzimit një besim për t’u bërë të gjithë besimtarët një popull:

“Ai ju ku urdhëruar në besim, ashtu siç e ka urdhëruar Nuhun dhe atë që ta shpallëm ty, dhe me atë që e urdhëruam Ibrahimin, Musain dhe Isain: “Predikoni fenë e drejtë dhe mos u përçani në të!...”. (Esh-Shura, 13).

“Thoni ju (or besimtarë): -Ne besojmë vetëm Perëndinë dhe në atë që na është shpallur neve (Kuranin), dhe në atë që i është shpallur Ibrahimit, Ismailit, Is’hakut, Jakubit dhe nipërve, dhe në atë që u është dhënë Musait dhe Isait, dhe nuk bëjmë kurrfarë dallimi ndërmjet tyre, dhe ne vetëm Atij (Perëndisë) i përulemi”. (El-Bekaretu, 136).

“O Pejgamberë! Hani nga të mirat dhe punoni vepra të mira! Unë në të vërtetë, e di mirë çka punoni ju! Dhe me të vërtetë, ky besim juaji - është i vetmi besim (unik); e Unë jam Zoti juaj, andaj druajuni prej Meje (mos bëni keq)!” (El-Mu`minun, 51, 52).

Sipas Islamit besimtarët nuk kanë kurrfarë arsye për grindje apo për mosmarrëveshje sepse ai deklaron se ekziston vetëm një besim për tërë njerëzimin dhe se ky besim thërret për dorëzim të tërësishëm tek Krijuesi, si në aspektin e kësaj bote po ashtu edhe në atë të botës tjetër. Islami madje, shkon edhe më tutje në sqarimin e natyrës së pangjashme të çdo krijese, duke treguar se si një ide e tillë është karakteristike në proceset psikologjike, mendore dhe emocionale të njeriut. Ai na tregon se kjo teori e rrethon çdo aspekt të jetës së njeriut. Se ç’është përmendur më lart mjafton për ta sqaruar konceptin islam të paqes.

Në besimin islam, paqja është rregull ndërsa lufta është përjashtim.

Paqja paraqitet si hyrje në parimin e harmonisë. Paqja do të thotë harmoni në gjithësi, në ligjet e jetës dhe në prejardhjen e njeriut, ndërsa lufta është përfundim i shkeljes së harmonisë si padrejtësi, despotizëm dhe korrupsion. Lufta lejohet kundër ateizmit që është lloji më i keq i padrejtësisë. Një rrezik i tillë duhet të shmanget, duke ndërmarrë masa të përkohshme drastike për ta mbajtur paqen.

“Luftojini ata deri sa të zhduken ngatërresat dhe deri sa të bëhet besimi vetëm për Perëndinë!” (El-Bekaretu, 193).

Islami i zhduk gati të gjitha arsyet për nxitje të luftës dhe i hedh poshtë të gjitha luftërat për përfitime dhe shtypje të padrejta.

E para, ai i dënon luftërat e bazuara në racizëm që është në kundërshtim me parimet e unikalitetit të qenies njerëzore.

E dyta, Islami i dënon luftërat e shkaktuara nga ambicia dhe shfrytëzimi.

Besimi Islam nuk e lejon luftën që synon pushtimin e tregjeve, marrjen e gjërave apo shfrytëzimin e burimeve dhe punës së njeriut pa të drejtë. Në të vërtetë, Islami e sheh njerëzimin si një familje të madhe të përbashkët dhe si pjesë e bashkësisë së përgjithshme. Ai i përgatit të gjithë besimtarët për të mos bërë mëkate. Drejtësia Islame iu premton të gjithë njerëzve barazi dhe drejtësi absolute pavarësisht nga raca, gjinia, apo besimi.

E treta, Islami i ndalon luftërat për kapardisje, qëllimi i të cilave është lartësimi i krenarisë dhe madhështisë së mbretërve. Gjithashtu Islami e ndalon grabitjen, e cila zakonisht çon në pushtim.

Njëherë një njeri e pyeti Pejgamberin a.s.: “Njeriu lufton për përfitim, për përkujtim apo thjesht për kapardisje. Prandaj, a konsiderohet se ai lufton për udhën e Perëndisë?” Pejgamberi iu përgjigj: “Vetëm atëhere kur ai lufton për udhën e Perëndisë?” Atëherë, kush është Fjala e Perëndisë që e arsyeton luftën sipas Islamit? Fjala e Perëndisë është shprehje e dëshirës së Tij specifike në ajetet e Kuranit:

“... dhe luftoni kundër tyre, deri sa të zhduket idhujtaria dhe derisa të mbetet vetëm feja e Perëndisë”. (El-Enfal, 39).

Perëndia rregullon që e tërë feja duhet t’i takojë Atij. Kjo mund të arrihet nëpërmjet adhurimit (devotshmërisë), bindjes dhe dorëzimit të tërësishëm tek Ai. Ligji hyjnor duhet të mbizotërojë mbi të gjitha sistemet laike shekullare dhe religjioze. Kushdo qoftë ai që përpiqet t’i nxjerrë ligjet e veta, pretendon të jetë bashkëpjesëmarrës i forcave hyjnore në organizimin e sistemit të përgjithshëm. Një person i tillë do të pretendonte – në mënyrë implicite nëse jo edhe eksplicite – të jetë bashkëpjesëmarrës në atributet e Perëndisë. Me fjalë të tjera, do të merrte përsipër të drejtën të sundojë si një perëndi (zot) tjetër në tokë.

Për të propaganduar ekzistimin e një Perëndie në tokë dhe për ta zhdukur forcën e atyre që me fjalë apo vepra, e kundërshtojnë gjithëfuqishmërinë e Tij, Islami iu lejon muslimanëve që të luftojnë. Vetëm një luftë e tillë lejohet në Islam.

Islami iu drejtohet të gjithë njerëzisë dhe asgjë nuk mund ta pengojë në rrugën e vet drejt propagandimit të misionit të vet. Nëse ndokush do të përpiqej me forcë t’i pengojë njerëzit të ndjekin mësimet e tij, ai do ta shkelte Fjalën e Perëndisë dhe të tillëve duhet t’u kundërvihemi.

Islami nuk lejon detyrime në fe dhe mundësia duhet t’iu lihet në dispozicion jomuslimanëve që ta studiojnë Islamin dhe ta ndjekin drejtimin e tij. Kurani thotë: “Le të mos ketë detyrime në fe; besimi dallohet qartas prej mëkatit”. (El-Bekaretu, 26).

Forca mund të përdoret kundër atyre që pengojnë zgjedhjen e lirë të fesë. Për këtë lufta jo vetëm që lejohet, por edhe këshillohet kundër atyre që pengojnë zgjedhjen e lirë të fesë. Po ashtu ajo jo vetëm që lejohet, por këshillohet prej Kuranit edhe Sunnetit. Ata që luftojnë për të arritur këtë do të shpërblehen bujarisht në jetën tjetër.

“O Pejgamber! Nxiti besimtarët në luftë. Nëse në mesin tuaj gjenden njëzet të durueshëm, do t’i mundin dyqind, e nëse nga ju janë njëqind të durueshëm, do t’i mundin njëmijë mohues, sepse ata janë njerëz që nuk kuptojnë.” (El-Enfal, 65).

“Luftoi ata që nuk besojnë Perëndinë, e as Ditën e Mbrame, e as gjërave të ndaluara nga Perëndia dhe i Dërguari i Tij, e as që nuk e pranojnë fenë e vërtetë, (madje nëse ata janë) njerëz të librit që paguajnë xhizjen me bindje të vullnetshme dhe e ndiejnë veten të nënshtruar”. (Et-Teubeh, 29).

“Me të vërtetë, Perëndia i do ata që luftojnë në rrugën e Tij, të radhitur si një godinë e lidhur fort.” (Es-Saff, 4).

Islami paraqitet për të vendosur drejtësi në kuptimin më të gjerë: shoqëror, ligjor dhe ndërkombëtar dhe për ta zbatuar atë te njerëzit kudo në botë. Kushdo qoftë, muslimani apo jo-muslimani që e shkel këtë rregull, është kundërshtar dhe shkelës i fjalës së All-llahut. Pra, është detyrim i muslimanëve që të luftojnë e nëse është e domosdoshme, ta përdorin forcën që fjala e Perëndisë të triumfojë, e cila është e përsosur.

“Nëse dy grupe muslimanësh luftojnë në mes vete, pajtoni ata, e nëse njëra prej tyre sulmon atë tjetrën, atëhere luftoni kundër sulmuesit, për derisa të mos kthehet në dispozitat e Perëndisë. E nëse kthehet, atëherë pajtoni ata mes tyre, me të të drejtë dhe bëhuni të drejtë. Perëndia, me të vërtetë, i do të drejtët.” (El-Huxhurat, 9).

Islami është i paluhatshëm kur flitet për refuzimin e padrejtësisë dhe të despotizmit. Jo vetëm që i bind muslimanët që t’i zhdukin gabime të tilla nga shoqëria e tyre, por ai gjithashtu i detyron ata që t’i ndihmojnë ata që për shkak të pafuqisë, nuk janë në gjendje të mbrohen nga shtypja. Kjo përmendet qartë në Kuran:

“Luftoni në rrugën e Zotit kundër atyre që luftojnë kundër jush, por mos tejkaloni kufirin! – Se Perëndia, nuk i do ata që e kalojnë kufirin.” (El-Bekareh, 190).

“Ç’keni ju që nuk luftoni në udhë të Perëndisë dhe për shpëtimin e të shtypurve: meshkujt e pafuqishëm, gratë dhe fëmijët, të cilët thërrasin: ‘O Zoti ynë! Nxirrna nga ky qytet, banorët e të cilit janë zullumqarë! Na cakto nga ana Juaj një mbrojtës dhe na jep nga ana Jote një ndihmëtar”. (En-Nisa`, 75).

Për këto qëllime të larta lufta lejohet sipas besimit islam. Është e tepërt të thuhet se kjo lloj lufte bëhet për qëllime fisnike. Kështu ata që vdesin duke luftuar janë shehidë për të cilët xhenneti është i garantuar.

“Perëndia, me të vërtetë, ka blerë nga besimtarët e vet trupin dhe pasurinë e tyre, për t’iu dhuruar xhennetin atyre. Ata luftojnë në rrugën e Perëndisë, vrasin dhe vriten. (Ky është) premtim i Tij i vërtetë në Teurat, Inxhil dhe Kuran”. (Et-Teubeh, 111).

“Kurrsesi mos i konsideroni të vdekur ata që janë vrarë në rrugën e Perëndisë. Jo, (ata) janë të gjallë dhe të ushqyer (shpirtërisht) te Zoti. Janë të gëzuar për atë që ua ka dhënë Perëndia nga dhuntitë e Tij dhe përgëzohen me ata që ende nuk u janë bashkuar (shoqëruar) dhe që kanë mbetur pas tyre, meqë nuk do të ketë kurrfarë frike dhe që për asgjë nuk do të pikëllohen; Përgëzohen ata me dhuntitë dhe begatitë e Perëndisë, sepse Perëndia nuk ua humb shpërblimin besimtarëve.” (Ali Imran,169-171).

Për të arritur këtë muslimanët këshillohen që të forcohen dhe të jenë gjithnjë të gatshëm për të luftuar.

“Kundër tyre përgatitni kuaj dhe forcë për luftë, sa të mundeni, me të cilën do t’i shtini frikën armikut të Perëndisë dhe armikut tuaj”. (El-Enfal, 60).

“Dhe, mos u bëni qyqarë dhe mos ofroni paqe duke qenë ju më të fuqishëm, sepse Perëndia është me ju (në ndihmën tuaj), Ai nuk ua pakëson shpërblimin e veprave tuaja.” (Muhammed, 35).

Sipas Islamit forca është e domosdoshme ndonjëherë. Islami është feja e fundit dhe kulmi i besimeve të mëparshme dhe i përmban mësimet e Pejgamberëve të mëparshëm.

“Feja e vërtetë te Perëndia është vetëm Islami...”. (Ali Imran, 19).

“E ai që kërkon tjetër fe përveç Islamit, nuk do t’i pranohet...”. (Ali Imran, 85).

Të gjithë pejgamberët i thërrisnin njerëzit e vet që të adhurojnë vetëm Një Zot, dhe t’i dorëzohen Atij.

“Ne nuk kemi dërguar ndonjë pejgamber para teje e që të mos ia kemi shpallur atij: “S’ka zot tjetër përveç Meje, andaj adhuromëni Mua!” (El-Enbija`, 25).

Pastaj u paraqit Muhammedi me këtë fe “duke vërtetuar Biblën (librin e shenjtë), që kishte ardhur para tij dhe duke e ruajtur atë”. (El-Maideh, 51).

Si shpallje e fundit Islami është mbrojtës i njerëzimit dhe si çdo mbrojtës tjetër, ai e fitoi forcën e vet jo nëpërmjet detyrimit, por nëpërmjet dinjitetit dhe respektit. Po të mos ekzistonte gatishmëria për të mbrojtur dhe ruajtur rendin dhe drejtësinë, njerëzit për nga natyra synojnë të bëjnë revoltë. Për shkak të dobësive njerëzore, Islami e pranon sundimin e ashpër kurse e përbuz luftën ndaj të dobtëve.

Forca është instrument i pazëvendësueshëm për çdo sundimtar, funksioni i të cilit është që ta mbrojë ligjin dhe rendin sepse ajo i pengon despotët nga shkelja e ligjshmërisë dhe garanton se Fjala e Perëndisë do të triumfojë. Sundimtari që ka në dispozicion forcën, orientimet, edhe udhëheqja e tij do të respektohet dhe ai mund të udhëheqë shoqërinë në mënyrë efikase.

Kur një liri e tillë do të triumfojë, ku njerëzve do t’iu lejohet ta ndjekin Fjalën e Perëndisë dhe nuk do të largohen prej fesë hyjnore; kur nuk do të ekzistojë kurrfarë autoriteti në tokë që do të shpikë idhuj prej njerëzve dhe kur drejtësia do të zbatohet dhe askush nuk do të skllavërohet; dhe kur ndjenja e pambrojtur sigurohet para të fortit, atëhere nuk do të ketë arsye për përdorimin e forcës pasi paqja e Islamit do të triumfojë.

“Nëse ata (të armikut) tregojnë prirje për paqe, trego edhe ti prirje për të dhe mbështetu te Perëndia!...”. (El-Enfal, 61).

Në Islam, paqja është rregull, kurse lufta është domosdoshmëri që nuk duhet të përdoret për diçka tjetër, por që të arrihen këto pikësynime vijuese:

Të mbrohet sundimi i Perëndisë në tokë, dhe njerëzit t’i binden tërësisht Atij.

Të zhduket shtypja, detyrimi dhe padrejtësia duke u nisur me Fjalën e Perëndisë. Të realizohen idealet njerëzore, të cilët konsiderohen nga Perëndia si qëllime jetësore.

Të sigurohen njerëzit nga terrori, detyrimi dhe fyerja.

Historia e Islamit i mbështet parimet e lartpërmendura dhe Muhammedi alejhisselam erdhi me këtë mision universal:

“Ne të kemi dërguar ty për tërë njerëzimin – përgëzues dhe paralajmërues, por shumica e njerëzve nuk dinë”. (Sebe`, 28).

Pejgamberi është urdhëruar të predikojë Fjalën e Perëndisë pa shpresuar se do të shpërblehet materialisht.

“O ti, i mbuluar (Muhammed)! Çohu dhe lajmëroi! Dhe Zotin tënd madhëroje! Dhe mos ndaj me qëllim që të marrësh më shumë! Dhe për hir të Zotit tënd duro.” (El-Muzzemmil, 1-7).

Kur grindet me kundërshtarët e vet, prej Pejgamberit a.s. është kërkuar që të jetë bujar, i urtë dhe i mençur:

“Thirri në rrugën e Zotit tënd me mençuri dhe këshillë të bukur. Dhe diskuto me ta si është më bukur! ...”. (En-Nahl, 125).

“...E ti nuk je ai që i shtrëngon ata (të besojnë)...”. (Kaf, 45).

Mbi këto themele të mira u përhap besimi islam. Pejgamberi nuk priste asgjë tjetër përveç ta dëgjonin me ndershmëri dhe mendje të lirë.

Nëse ata janë bindur, atëherë ata besonin në porosinë e tij, përndryshe ata vazhdonin të jenë jobesimtarë. Ata kanë qenë të lirë të zgjedhin dhe të mendojnë si dëshirojnë vetë.

Megjithatë adhuruesit e idhujve në Mekke nuk e linin Pejgamberin të qetë, e as ithtarët e tij që të përhapin Islamin.

Ata i luftonin besimtarët, i dëbonin nga shtëpitë e tyre dhe ndalonin fenë e re. Si pasojë për të mbrojtur të drejtat e tyre për predikim dhe adhurim, që është njëri prej parimeve themelore të Islamit, muslimanëve iu lejua që të përgjigjen me luftë.

“U lejohet (lufta) atyre që janë të sulmuar, ngase iu është bërë zullum - dhe Perëndia me të vërtetë është i fuqishëm që t’u ndihmojë, - atyre që janë dëbuar nga vatrat e tyre padrejtësisht, vetëm për shkak se thanë: “Zoti ynë është Perëndia. Dhe sikur Perëndia të mos prapësonte (të keqen) nga një pjesë e njerëzve, nga pjesa tjetër, do të shkatërroheshin manastiret (faltoret e vogla), kishat, sinagogat dhe xhamitë, në të cilat përmendet shumë emri i Perëndisë. Me të vërtetë, Perëndia e ndihmon atë që e ndihmon atë (fenë islame). Perëndia me të vërtetë është i fortë dhe i fuqishëm (u jep pushtet e fuqi).” (El-Haxhxh, 39-40).

Gjatë ditës së parë në Medine, Pejgamberi e pranoi armëpushimin me ata që i ofruan ndërprerjen e luftës. Me ata që u arrit marrëveshja jetuan në paqe përderisa nuk e shkelën premtimin ose nuk thurën komplote së bashku me armikun për ta përmbysur pushtetin islam. Betejat e fisit Benu Kurejdha, Hendeku, Benu Nadir dhe Benu Kajnuka ishin në përputhje me urdhërat e Perëndisë, duke mos i respektuar ata që i shkelën premtimet e tyre:

“Krijesat më të këqija te Perëndia, janë ato që mohojnë, - ata nuk besojnë, ata me të cilët ke lidhur marrëveshje, e ata çdoherë e prishin marrëveshjen e vet dhe nuk i druhen Perëndisë. Nëse i ndesh ata në luftë, shpartalloji ata që janë pas tyre, për t’u këshilluar ata”. (El-Enfal, 55-57).

Pejgamberi për ta përtërirë besimin dhe për t’i mbrojtur ithtarët e vet, luftoi me Kurejshitët që mohonin ekzistimin e një Perëndie dhe që i sulmonin muslimanët.

Sipas nenit të katërt të Marrëveshjes së Hudejbisë, kontraktuar ndërmjet Pejgamberit a.s. dhe Kurejshëve, është arritur pajtimi reciprok që çdo i treti grup mund t’iu bashkohet kujtdo grupi kontraktues. Si pasojë, fisi i Benu Bekrit iu bashkua Kurejshëve, kurse fisi i Huzas lidhi aleancë me Muhammedin a.s.. Fisi i Huzas ishte aleati i mëparshëm i Gjyshit të Muhammedit alejhisselam, Abdul-Muttalibit dhe ata thjesht donin ta përtërinin të njëjtën marrëveshje me Muhammedin a.s.. Marrëveshja e mëparshme ishte kështu: “...Abdulmuttalibi së bashku me pasardhësit e vet do të bashkëpunojnë me fisin Huza dhe se çdo grup do të ketë për detyrim të ndihmojë grupin tjetër kundër secilit dhe kundër të gjithë arabëve të tjerë kudo që janë.”

Parimi i aleancës u pranua nga Pejgamberi. Megjithatë për ta bërë marrëveshjen në pajtim me parimet islame, ai shtoi këto dy kushte:

“...se ai nuk do ta ndihmojë fisin Huza në qëllimet e tyre agresive dhe të padrejta. Dhe se ai do t’i ndihmojë ata nëse sulmohen padrejtësisht.”

Në të vërtetë populli Huza në kohën e aleancës nuk e kishte përqafuar ende Islamin. Megjithatë Muhammedi u pajtua që t’i përkrahë ata kundër çdo agresori në pajtim me konceptin islam të largimit të shtypjes dhe ndihmës ndaj të shtypurve, pavarësisht nga feja. Një zbatim tjetër i këtij parimi figuron në komentin e Pejgamberit rreth një marrëveshjeje paraislame të quajtur “Marrëveshja e Fudulit”. “Kam qenë dëshmitar i marrëveshjes në shtëpinë e Abdullah Ibn Xhedanit, e që ka qenë kënaqësi e madhe. Po të kisha qenë i ftuar t’iu bashkohem pas Shpalljes, do të isha përgjigjur”.[2] Muhammedi ka qenë njëzetepesë vjeçar kur u miratua kjo marrëveshje në mes fiseve Benu Hashim, El-Muttalib, Esed Ibnu Abdul-Uzza, Zuhra Ibn Kelab dhe Teim Ibn Murrah. Neni kryesor në atë Marrëveshje ishte:

“Të zmbrapset shtypja, t’iu ndihmohet të shtypurve që t’iu kthehen të drejtat e tyre...”.

Lufta kurrë nuk ka qenë mjet për t’i detyruar njerëzit që ta përqafojnë Islamin. Është e vërtetë se ekzistojnë ca përjashtime në këto rregulla, por këto kanë qenë rastet kur lufta është bërë nga ana e atyre që nuk e kanë kuptuar ideologjinë islame dhe kështu nuk e kanë besuar Islamin. Besimi Islam nuk është përhapur me forcë sikurse pohojnë disa kundërshtarë të tij.

Përdorimi i vetëm i forcës gjatë historisë së gjatë të Islamit - tashmë të sqaruar - ka qenë në ato raste kur njerëzve iu është ndihmuar për ta fituar lirinë e zgjedhjes dhe për të flakur padrejtësitë e shtypësve, të cilët përpiqeshin ta uzurpojnë të drejtën hyjnore të Perëndisë për të sunduar dhe në ato raste kur muslimanëve iu mohohej e drejta për të predikuar fenë e tyre.

Zotëri T. ]. Arnold në librin e tij Predikimi i Islamit[3] përmend shumë shembuj të tolerancës së pushtuesve muslimanë ndaj të krishterëve të mundur në shekullin e parë hixhri. Ai vërteton se një tolerancë e tillë vazhdoi gjatë gjeneratave të njëpasnjëshme dhe erdhi në përfundim se fiset që përqafuan Islamin e bënë atë vullnetarisht. Të krishterët që jetojnë ende në vende muslimane janë dëshmia më e mirë e kësaj tolerance. Më tutje ai e përforcon këtë bindje, me lidhje të afërta që ekzistonin në mes arabëve muslimanë dhe të krishterë dhe se forca nuk ka qenë kurrë faktor i kalimit të njerëzve në Islam. Vetë Muhammedi a.s. hyri në aleancë me fise të krishtera, mori përsipër që t’i mbrojë ata, iu pranoi atyre lirinë e fesë dhe iu lejoi klerikëve që të ushtrojnë të drejtat dhe ndikimin e tyre. Një aleancë e njëjtë u arrit në mes të ithtarëve të Muhammedit alejhisselam dhe një grupi adhuruesish të idhujve.[4]

Përfundimi i Th. Arnoldit dhe i bashkëmendimtarëve të tjerë është që e hedhin poshtë idenë se luftërat islame janë shpallur për t’i detyruar njerëzit që ta përqafojnë fenë, ose t’i kolonizojnë dhe t’i shfrytëzojnë të tjerët, ose t’i poshtërojnë ata.

Qëllimi i luftërave islame ka qenë që të mbahet supreme “Fjala e Perëndisë” në tokë duke iu siguruar sovranitetin atyre që besonin në ekzistimin e një Zoti, që t’iu lejohet njerëzve ta përkrahin lirisht mirëqenien islame dhe të vendosin drejtësinë dhe paqen në të gjitha shoqëritë.

Nën pushtetin e Zotit që ka fuqi dhe autoritet unik dhe që e rregullon mënyrën e lirë të jetesës për të gjithë njerëzit, çdonjeri ka të drejtë të adhurojë sipas dëshirës.



* * *

Si fe universale, besim i gjithanshëm, Islami e mbron tërësisht çështjen e paqes së përgjithshme, duke e trajtuar atë si një ideal i arritshëm që duhet të jetë pjesë integrale e jetës e që duhet të mbizotërojë në të gjitha fushat e veprimtarisë njerëzore. Përkufizimi islam i paqes ka një rëndësi më të gjerë dhe më të thellë se sa ai që është pranuar nga ana e shtetarëve të sotëm. Paqja duhet të nënkuptojë lirinë, drejtësinë dhe sigurinë për të gjithë njerëzit.

Duke ndjekur kriteret islame, paqja nuk mund të vendoset duke u tërhequr nga lufta kur ekziston shtypja, korrupsioni, despotizmi dhe mohimi i pushtetit suprem të Perëndisë.

Së pari, Islami e fut paqen në vetëdijen e njeriut, pastaj në familjen e tij, në bashkësi dhe në fund në marrëdhëniet ndërkombëtare. Islami kërkon që paqja të vendoset në marrëdhëniet reciproke të grupeve, në lidhjet midis njerëzve dhe pushtetit të tyre dhe në fund në mes shteteve.

Për të arritur këtë, Islami shtrihet që nga paqja e ndërgjegjes, deri tek paqja në shtëpi, pastaj në shoqëri dhe përfundon me paqen botërore. Ne do t’i trajtojmë këto faza të njëpasnjëshme të paqes në krerët vijues.

Përktheu Agim Mullafetahu

--------------------------------------------------------------------------------
[1] Shih librin e tij: S. Kutub, Hasais’ut-tesawwur’il-islamijji we mukawwematuhu.
[2] Transmeton Ibni Hishami në “Siren” e tij nga hadithi i Ibn Is’hakut.
[3] Libri është botuar në gjuhën shqipe me titull “Historia e përhapjes së Islamit”, “Dituria Islame”, Prishtinë, 2004. (NI).
[4] Shih: S. Kutub, “Mealimu fi’t-tarik”, kaptina “El-Xhihadu …”.